در گفت وگو با فوری خرید مطرح شد
تغییر الگوی کشاورزی تا ۵۰ سال آینده به سبب تغییر اقلیم
فوری خرید: کارشناسان محیط زیست توافق دارند که کشاورزی به گونه ای که ما می شناسیم، طی 50 سال آینده به حاشیه رانده می شود؛ برای اینکه تغییرات آب و هوا به سبب جنگل زدایی سرعت بیشتری می گیرد و کشاورزی در محیط کنترل شده یک پاسخ برای معکوس کردن این وضعیت است و در این راه تعدادی از کشورها، توسعه کشاورزی شهری را بعنوان راهکاری برای ایجاد امنیت غذایی معرفی کرده اند.
به گزارش فوری خرید به نقل از ایسنا، دکتر روزبه عباس زاده، عضو هیات علمی پژوهشکده کشاورزی سازمان پژوهش های علمی و صنعتی ایران و فرهاد محبتی مدیر همکاریهای علمی و بین المللی مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران، مطالعه موردی با عنوان "کشاورزی شهری: نگاهی در امتداد توسعه پایدار" در کشورهای "چین"، "ایتالیا" و "کانادا" را اجرائی کردند.
این پژوهشگران در این مطالعات نشان دادند که چطور میتوان با توسعه کشاورزی شهری علاوه بر علاقه مندی شهروندان به حفظ محیط زیست، روشی برای پایداری امنیت غذایی پیاده سازی کرد. نمونه آن "مزرعه-مهدکودک ها" در شهر رم ایتالیا است. در این کشور برخی پروژه های کشاورزی شهری، گروههای خاصی را هدف قرار می دهند. بعنوان نمونه دو پروژه در شهر میلان زندانیان و افراد معلول را مد نظر قرار داده اند. همین طور نمونه ای از پارک های کشاورزی در شهر میلان با مساحت ۴۷ هزار هکتار وجود دارد. تحقیقی که در سال ۲۰۱۹ انتشار یافت، نشان داد در وضعیت فعلی محصولات کشاورزی شهری در میلان روی هم رفته می تواند مصرف سبزیجات و غلات حداکثر ۱.۳ میلیون نفر از جمعیت شهر را تامین کند.
نمونه دیگر طرح "باغچه های پیروزی" کانادا است که برمبنای برآوردها در سال ۱۹۴۴ حدود ۵۷۰۰۰ تن سبزیجات در ۲۰۹ هزار و ۲۰۰ باغچه پیروزی تولید شد.
اجبارهایی که اقلیم به جوامع بشری تحمیل می کند
دکتر عباس زاده در گفت و گو با ایسنا، استفاده مسئولانه و پایدار از مواهب طبیعی را یکی از رویکردهایی دانست که در سالهای اخیر در دنیا مورد توجه قرار گرفته است و اظهار داشت: بعنوان نمونه و برمبنای تجربه نگارنده در زمان حضور در چین، کاربرد فراوان آبگرم کن های خورشیدی در پشت بام ها در شهر "هانگژو" در استان "ژجیانگ" قابل توجه بود و این در حالیست که آسمان این شهر در خیلی از مواقع، ابری یا بارانی بوده است و مورد دیگری از استفاده از فرصت ها و منابع که بتازگی در خیلی از کشورها مورد توجه قرار گرفته است، کشاورزی شهری است.
وی "کشاورزی شهری" و "نیمه شهری" (UPA) را عبارتست از پرورش گیاهان و حیوانات در داخل و اطراف شهرها تعریف کرد و افزود: کشاورزی شهری و نیمه شهری تامین کننده مواد غذایی حاصل از پرورش انواع محصولات مختلف گیاهان زراعـی (دانه ها، گیاهان ریشه ای، سبزیجات، قارچ ها و میوه ها)، دام ها و حیوانات (طیور، بز، گوسفند، گاو، مـاهی و غیـره) و همین طور محصولات و تولیدات غیر غذایی (مثل گیاهان دارویی و معطر، گیاهـان زینتـی و تولیـدات درختی) است. مدیریت کشاورزی شهری و نیمه شهری شـامل تولیـد درختـان مثمـره و هیزمـی بـوده و همینطـور بـا مـدیریت تلفیقی گیاهان زراعی و جنگلی (Agroforestry) و همین طور آب ورزی (بخشی از کشاورزی که بـا پرورش گیاهان و جانوران آبزی بعنوان خوراک سرو کار دارد) (Aquaculture) در مقیاس کوچک است.
عباس زاده اشاره کرد: بیشتر کارشناسان محیط زیست توافق دارند که کشاورزی به گونه ای که ما می شناسیم، طی ۵۰ سال آینده به حاشیه رانده می شود؛ برای اینکه تغییرات آب و هوا به سبب جنگل زدایی سرعت بیشتری می گیرد و کشاورزی در محیط کنترل شده یک پاسخ برای معکوس کردن این وضعیت است.
این عضو هیات علمی سازمان پژوهش های علمی و صنعتی ایران با اعلان اینکه رویکرد کشاورزی شهری نقش مهمی در امنیت غذایی خانوارها خصوصاً در زمان های بحرانی کمبود مواد غذایی دارد، اشاره کرد: از آنجا که در این کشاورزی، غذای تولید شده محلی نیاز به سرمایش و انتقال ندارد، لـذا محصـولات تـازه تر و مغذی تر به آسانی و بدون صرف هزینه زیادی در اختیار مغازه دارها برای فروش قرار می گیرد و مصرف کننـدگان به ویژه شهروندان کم درآمد نیز از مزایای دسترسی سهل تر به تولیدات تـازه تر با قیمت بهتـر و قدرت انتخاب بالاتری بهره مند خواهند شد.
به گفته ی ایشان، سبزیجات چرخه تولیـد کوتاهی دارند؛ بعضـی از آنهـا را می توان در ۶۰ روز برداشت کرد، بنـابراین برای کشاورزی شهری مناسب می باشد.
این محقق افزود: کرت های باغی می توانند تـا ۱۵ مرتبه بیش از زمین هـای روسـتایی عملکـرد داشته باشند، به شکلی که تنها یک مترمربع از این کرت می تواند ۲۰ کیلوگرم غذا در یک سال تولیـد کنـد. پرورش دهندگان سبزیجات شهری هزینه کمتری بابت حمل و نقل و بسته بندی و ذخیره مواد تولیدی پرداخت کرده و قادر به فروش محصول خود در غرفه های مجاز مواد غذایی کنار خیابان و داخل سوپرمارکت ها هستند.
عباس زاده ایجاد اشتغال زایی و کسب درآمد برای زنان فقیر و گروههای محروم جامعه شهری را از دیگر مزایای کشاورزی شهری، عنوان نمود و تصریح کرد: پرورش گیاه و باغبانی (Horticulture) می تواند به ازای هر ۱۰۰ مترمربع زمـین تولیدی، یک شغل ایجـاد کند و موجب افزایش درآمد و بالا بردن خرید و فروش و ارزش افزوده از تولید کننده به مصرف کننده شود. بـه هر حال در خیلی از کشورها، کشاورزی شهری و نیمه شهری در سیاست های کشاورزی و طراحی های شهری به رسـمیت شناخته نمی گردد. پرورش دهندگان اغلب بدون مجوز مبادرت به کار می کنند و از آنجا که این امر بطور رسمی قابـل رؤیت نیست، در خیلی از شهرها به این بخش از فعالیت هیچ کمکی نشده یا بی توجهی می شود.
کشاورزی شهری در امتداد پایداری بیشتر
عضو هیات علمی پژوهشکده کشاورزی سازمان پژوهش های علمی و صنعتی ایران با تاکید بر این که سازمان فائو نیز از تبدیل کشاورزی شهری و نیمه شهری به یک فعالیت معتبر اقتصادی و استفاده از زمینهای شهری، استراتژی های تلفیقی توسعه کشاورزی محلی و ملی، برنامه های غذایی و تغذیه ای و همچنـین طراحـی شـهری، حمایـت می کند، اظهار نمود: این سازمان، به دولت ها و مسؤولان محلی و ملی و مدیران شهری کمک می نماید تا سیاست هـای خودشـان را بهینه کرده و از کشاورزی شهری و نیمه شهری و افزایش تولید و نظـام فـرآوری و بازار حمایت می کند. در سالهای اخیر باتوجه به چالش هایی مثل انتقال بخش زیادی از جمعیت روستاها به شهرها، تاثیرات زیست محیطی کشاورزی و عدم امنیت غذایی کشاورزی شهری مورد توجه بیشتری قرار گرفته است.
وی افزود: شهرهای بزرگ این فرصت را دارند که با بهره گیری از کشاورزی شهری موجب پایداری، زیبایی و مولد بودن شـهر شـده و مکان مناسبی جهت زندگی شوند. با رعایت تعدادی از توصـیه هـای مهم، کشاورزی شـهری هرچـه بیشتر بـا منـاظر و مدیریت شهری تلفیق یافته و نیز ارتباط بین کارهای کشاورزان و باغبانان در سیاست های شهرداری به وجود آمده و موجب افزایش منابع جهت حمایت کارهای موجود و آتی کشاورزی شهری می شود. برای تحقق چنین هدفی طرز تفکر افراد جامعه بسیار حائز اهمیت می باشد.
عباس زاده با اعلان اینکه در خیلی از موارد کشاورزان و باغداران شهری با یکدیگر کار می کنند و در استفاده از منابع موجود، با همدیگر شراکت کرده و همـدیگر را کمـک می کنند، اضافه کرد: حفظ اکوسیستم هـا برای توسعه پایدار و ادامه حیات باارزش است و جایی که تخریب زیست محیطی سریع و اغلب غیر قابل برگشت آغـاز می شـود، ضرورت توجه به آنرا دو چندان می کند. یکی از راه های حفظ و ارتقای اکوسیستم های شهری، تقویت مفهـوم کشاورزی شهری است که یک سیستم پایدار و کارآمد در جهت پاسخ به نیازهای اکولوژیکی و اقتصادی شـهر بوده و با برگرداندن هویت و حس مکان به مناظر کشاورزی و حاشیه های تخریـب شـده و یـا در آسـتانه تخریـب از تغییر کاربری و نابودی آن جلوگیری می کند.
وی تصریح کرد: در بیشتر کشورهای توسعه یافته، کشاورزی شهری بـه عنـوان تفـریح و سـرگرمی و موقعیتی که افراد جامعه با کار کشاورزی از تنش های شهری دور شده و به آرامش می رسند، دیده می شـود و قلمـرو آنرا زمینهای کوچک رها شده در بخش های میانی شهر با تراکم ساختمانی بالا می دانند. حال آنکـه کشـاورزی شهری در تعریف صحیح خود، طرحی فراتر است. بر طبق تعریـف FAO درک صـحیح از کشـاورزی شـهری اینگونه است که تنوع فعالیـت هـای کشـاورزی و خـانگی منجـربـه امنیـت غـذایی (Food security) و ایجـاد در آمـد (Create income) خواهد شد.
این محقق حوزه کشاورزی، اشاره کرد: کشاورزی شهری در هر کشوری می توانـد بعنوان یک سیاست و راه حل برای طراحی فضاهای سبز شهری مطرح شود و چهره و کالبد طبیعت گرایی را بـرای شهر به ارمغان آورد. بـا رواج کشاورزی در فضای سبز، شهر برمبنای راهکاری خلاقانه از مشارکت مردم، فرصت هـای اشـتغال و اسـتفاده از تجارب، بستر تولید محصولات مورد نیاز شهروندان خواهد بود. یکی از بهترین راه ها برای بهبود تولید غذاهای شهری، روش هیدروپونیک و کشت عمودی است. کشاورزی شهری در ایران بصورت جدی مورد بررسی قرار نگرفته است، اما با توجه بـه کمبـود آب و مشکلات پیش روی کشاورزی همین طور مواردی مثل نیاز جسم به غذای سالم، نیاز روانی به ارتباط با طبیعت و... امیدواریم در آینده شاهد گرایش بیشتر به این مقوله باشیم. در ادامه به مطالعه موردی دراین زمینه و ارائه تجربیات سه کشور در سه قاره مختلف می پردازیم.
وضعیت توسعه کشاورزی در چین
عضو هیات علمی پژوهشکده کشاورزی سازمان پژوهش های علمی و صنعتی ایران افزود: باتوجه به نگرانی ها در مورد ایمنی مواد غذایی، کشاورزی شهری روندی رو به رشد در کشور چین شمرده می شود. در چین مصادیق مختلفی برای کشاورزی شهری یا پیرامون شهری پیاده سازی شده است که از آن جمله می توان به کشاورزی در بالکن ها، پشت بام ها، فضاهای شهری و یا گلخانه های اطراف شهرها اشاره نمود. این رویکرد مزایای زیادی مانند تامین غذایی و کسب درآمد قسمتی از مردم، سلامت و امنیت غذایی، کاهش ضایعات و در نتیجه نزدیکی محل های تولید و مصرف، امکان استفاده از مواد زائد شهری، اثرات مثبت بر محیط زیست شهری، سلامت روانی شهروندان و شکل گیری ارتباطات اجتماعی بین مردم را در بر دارد. البته مواردی مثل امکان ایجاد آلودگی، بوی نامطلوب ناشی از کودها، تجمع حشرات، کمبود فضای کافی، عدم آگاهی شهروندان از روش های پرورش گیاهان همچون چالش های کشاورزی شهری در چین است.
وی، همکاریهای بین المللی، ایجاد تعاونی های کشاورزی، اجاره زمینهای قابل کشت، نقش آفرینی گروههای غیردولتی، کمک به فروش محصولات و نهاده های ارگانیک را همچون اقدامات کشور چین در امتداد توسعه کشاورزی شهری، عنوان نمود و اظهار داشت: در پیاده سازی کشاورزی شهری فناوری های جدیدی مانند کشاورزی عمودی، آکوآپونیک (ترکیب هیدروپونیک _آبکشت یا کشت بدون خاک_ و پرورش ماهی)، قابلیت ردگیری محصولات، آبیاری خودکار برمبنای سنسورهای رطوبت، قابلیت ردگیری محصولات، فناوری های جمع آوری باران و آبیاری قطره ای مورد نظر قرار گرفته است.
نمایشگاهی در یک گلخانه در پکن
عباس زاده افزود: همین طور بوستان های کشاورزی (Agro-park) در پکن به وجود آمده است که هر یک بر نوعی از کشاورزی متمرکز شده اند و در بعضی بوستان های پکن، از جنبه درآمد و اشتغال، گردشگری کشاورزی (Agro-tourism) با اهمیت تر از کشاورزی شده است.
مدلی از یک واحد خانگی آکوآکالچر که ماهی برای مصرف (یا سرگرمی) و سبزیجات را پرورش می دهد
کشاورزی شهری در ایتالیا
عضو هیات علمی پژوهشکده کشاورزی سازمان پژوهش های علمی و صنعتی ایران به وضعیت کشاورزی شهری در ایتالیا اشاره نمود و با اعلان اینکه یکی از ابتکارات دراین زمینه "مزرعه-مهدکودک ها" هستند، اظهار داشت: این طرح سبب شده تا کودکان قدردانی و احترام نسبت به طبیعت و کشاورزی را یاد بگیرند. گسترش این مهدکودک ها در مناطقی که قانونی برای اعتبارسنجی مهدکودک ها دارند، بیشتر است.
وی اظهار نمود: یک تحلیل در مورد کاربری اراضی در شهر رم نشان داد که این شهر زراعی ترین شهرداری در اروپا را دارد. شبکه مواد غذایی محلی که پشتیبان کشاورزی در سطح شهر است، در برخی از تعاونی های کشاورزی، یک سیستم جایگزین برای تولید مواد غذایی و نقطه عطفی برای خیلی از ابتکارات انجام شده توسط جامعه مدنی، انجمن ها، تعاونی ها، بخش های داوطلب و مدرسه و.. را ارائه می کند. یکی از باغ های در رابطه با کشاورزی شهری که واقع در جنوب رم است، یک تعاونی کشاورزی چند منظوره و دارای ۲۵۰ هکتار مساحت است. این تعاونی که توسط افراد جوان در گذشته تاسیس شده است بعنوان مدلی برای کاربردهای آموزشی و کارهای زیست محیطی بمنظور ترمیم پیوند میان شهروندان و محل زندگی آنان استفاده و محصولات آن بطور مستقیم به بازارهای محلی فروخته می شود.
بگفته این محقق برخی پروژه های کشاورزی شهری، گروههای خاصی را هدف قرار می دهند. بعنوان نمونه دو پروژه در شهر میلان زندانیان و افراد معلول را مد نظر قرار داده اند. همین طور نمونه ای از پارک های کشاورزی در شهر میلان با مساحت ۴۷ هزار هکتار وجود دارد. تحقیقی که در سال ۲۰۱۹ انتشار یافت، نشان داد در وضعیت فعلی محصولات کشاورزی شهری در میلان روی هم رفته می تواند مصرف سبزیجات و غلات حداکثر ۱.۳ میلیون نفر از جمعیت شهر را تامین کند.
وی اشاره کرد: نخستین باغ درمانی در ایتالیا در شهر ونیز قرار گرفته است و بطور خاص برای توانبخشی عصبی بیماران دارای صندلی چرخدار یا معلولیت جسمی طراحی شده است. آنها می توانند بطور فعال در کاشت، مراقبت و برداشت میوه شرکت نمایند. این امر فقط یک فعالیت جسمی نیست، بلکه مزیت عمده، حاصل از تماس با انواع گیاهان و گل هایی است که به دقت برای تحریک بینایی، بویایی و لامسه انتخاب می شوند. با بیدار کردن حواس، خاطرات و احساسات همراه آنها بیدار می شود.
کشاورزی شهری در کانادا
عباس زاده افزود: از زمان ورود نخستین مهاجران به کانادا، کشاورزی شهری در این کشور انجام می شود. در طول جنگ جهانی دوم اصرار دولت کانادا در خصوص تهیه غذا در خانه بمنظور کمک به جنگ، موجب پرورش محصول در باغچه هایی تحت عنوان "باغچه های پیروزی" شد و تخمین زده می شود در سال ۱۹۴۴ حدود ۵۷۰۰۰ تن سبزیجات در ۲۰۹ هزار و ۲۰۰ باغچه پیروزی تولید شد؛ بدین جهت کشاورزی شهری جایگاه قابل توجهی در کانادا دارد و قوانینی نیز برای آن وضع شده است. بعنوان نمونه شورای شهر ونکوور در امتداد تقویت اقتصاد سبز شهر، سیاستی را تصویب کرد که به دو نوع از مزارع شهری؛ "مزارعی در حیاط جلویی یا پشتی و مزارعی در ساختمان" و یا "گلخانه که قابلیت فروش محصولات در محل را دارند"، اجازه فعالیت می دهد.
وی اشاره کرد: نمونه های دیگری از کشاورزی شهری را می توان در باغچه های سبزیجات در مجلس شورای ملی، پشت بام دانشگاهی در تورنتو، گلخانه یا زمینی که به قطعات کوچک تقسیم شده و مردم در آن مشغول کارند، گلخانه های تجاری در پشت بام، محوطه سازی با گیاهان خوراکی، زمینه سازی اشتغال برای معتادان یا بیماران روانی، باغچه هایی در حیاط مدارس یا پارکینگ و باغ های نمایشی مشاهده کرد.
عباس زاده اشاره کرد: همین طور یک آزمایشگاه کشاورزی شهری در مونترال تاسیس شده است که در آن آزمایش روی بام های سبز و باغبانی در مخازن، پرورش زنبور عسل، کشاورزی عمودی، تاکستان های شهری، ایجاد لذت تولید و برداشت محصول و... انجام می شود.
منبع: forikharid.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب