کاهش ۲۶ میلیارد مترمکعبی آب کشاورزی
فوری خرید: معاون امور زراعت وزارت جهاد کشاورزی ضمن اشاره به کاهش شدید منابع آبی در بخش کشاورزی، سهم واقعی این بخش از مصرف آب کشور را کمتر از ۵۰ درصد دانست.
مجید آنجفی درباره ی این که گفته می شود ۹۰ درصد منابع آبی کشور در بخش کشاورزی مصرف می شود و این بخش هدررفت بالایی دارد، عنوان کرد: سال جاری قرار بود ۷۷ میلیارد متر مکعب آب به بخش کشاورزی اختصاص پیدا کند، اما فقط ۵۱ میلیارد متر مکعب اعلام شده یعنی حدود ۲۶ میلیارد متر مکعب کم شده است که با همین مقدار آب کشاورزان ۱۲۰ تا ۱۳۰ میلیون تن محصول ساخته اند.
معاون امور زراعت وزارت جهاد کشاورزی اضافه کرد: اگر سهم بخش کشاورزی ۵۰ میلیارد مترمکعب است، دیگر نباید افترا هدررفت آب متوجه این بخش باشد؛ سهم واقعی بخش کشاورزی از مصرف آب کشور بیش از ۵۰ درصد نیست.
وی مبنای محاسباتی سهم ۹۰ درصدی کشاورزی از منابع آبی را داده های چاه های پیزومتری یا منابع آماری غیرمعتبر دانست و اضافه کرد: این اعداد به صورت رسمی تعیین تکلیف نشده و قابل اتکا نیست.
معاون وزیر جهادکشاورزی اظهارداشت: وقتی متولی آب کشور پاسخ روشنی برای تعیین تکلیف ۵۰۰ هزار حلقه چاه بدون مجوز ندارد، یا اضافه برداشت از چاه های مجاز را کنترل نکرده، نمی توان به این آمار اعتماد کرد، مطابق قانون، باید کنتور حجمی نصب می شد که هنوز اجرایی نشده است.
آنجفی راه حل برای حل بحران کمبود منابع آبی خاطرنشان کرد: بخش کشاورزی همیشه متهم بوده، در حالیکه کشاورز بیشتر از هر کسی قدر آب را می داند. به این علت خودجوش بسمت راندمان بیشتر رفته است به صورت مثال در گذشته لوبیا با آبیاری غرقابی بیشتر از ۱۶ هزار متر مکعب در هکتار آب مصرف می کرد، اما حالا با آبیاری قطره ای زیرسطحی این عدد به کمتر از ۳۵۰۰ متر مکعب رسیده و عملکرد هم بهتر شده است.
مصرف پساب غیراستاندارد و رها شده در تهران ممنوع است معاون امور زراعت وزارت جهاد کشاورزی درباره ی استفاده بخش کشاورزی از پساب تصفیه شده اظهار داشت: اکنون مراکزی داریم که پساب استاندارد تولید می کنند و در صورت تایید آزمایشگاهی مصرف آن در بخش کشاورزی مشکلی ندارد، چونکه فلزات سنگین جدا می شود. اما در تهران پساب غیراستانداری داریم که رها شده است. این پساب نباید وارد چرخه کشاورزی بخصوص محصولات خوراکی شود و تنها می تواند در تولید چوب یا مصارف صنعتی بکارگرفته شود.
وی اظهارداشت: طبق تکلیف قانونی کشت بخش کشاورزی با فاضلاب ممنوعست و این مورد در الگوی کشت ما جایی ندارد بدین سبب هیچ خدمتی به این نوع کشت ها نمی دهیم، سایر دستگاه ها مثل وزارت بهداشت، سازمان محیط زیست، وزارت نیرو و قوه قضاییه مسئول برخورد قانونی با این مساله هستند و حتی مردم می توانند موارد را گزارش دهند تا پیگیری شود.
آنجفی درباره ی این که اگر مردم شاهد تولید سبزی و صیفی با آب فاضلاب یا تخلفات مشابه شدند چه کنند اضافه کرد: استانداری ها، فرمانداری ها و بخشداری ها متولی اصلی این بخش هستند. مبحث در شورای تأمین استانها و شهرستان ها مطرح می شود و همه دستگاههای مسئول همچون نیروی انتظامی می توانند ورود و برخورد کنند. تصمیم گیری ها در نشست های شورای اداری شهرستان ها و استانها، بخصوص شورای تأمین، به انجام می رسد.
سیاستهای غلط سالهای قبل منجر به کاهش منابع آب شد معاون امور زراعت وزارت جهاد کشاورزی درباره ی وضعیت آبی بخش کشاورزی و تلاش در خودکفایی محصول گندم با وجود محدودیت منابع آبی اضافه کرد: کشاورزی ایران گندم محور است و باتوجه به وضعیت اقلیمی بخش عمده ای از اراضی زیر کشت گندم قرار دارد. اگر ابزار های لازم همچون سرمایه گذاری، اصلاح نظام بهره برداری فراهم گردد خودکفایی در گندم دور از دسترس نیست، چونکه باتوجه به ظرفیتهای موجود می توانیم افزایش تولید در دیم زار ها بدون استفاده از منابع آبی زیرزمینی و سطحی با اتکا به نزولات جوی داشته باشیم حتی می توانیم در این شرایط تولید حبوبات، محصولات علوفه ای و دانه های روغنی را افزایش بدهیم.
آنجفی درباره ی آب حجمی اظهارداشت: مدیریت منابع آب در کشور رها شده و سیاستهای غلط سبب شده تولید به اراضی آبی وابسته باشد، بدون اینکه آب به شکل حجمی در اختیار کشاورزان قرار بگیرد.
وی خاطرنشان کرد: با وجود تلاش ها برای بکارگیری از سیستم های نوین آبیاری، تغییر الگوی کشت، استفاده از بذور مقاوم و روش های راندمان هیچ حد و اندازه و کنترلی برای مصرف آب در بخش کشاورزی وجود ندارد و مصرف آب بی رویه صورت می گیرد به صورت مثال در تخصیص حجمی آب کشاورز یک موتور آبی با دبی ۱۵ لیتر بر ثانیه دارد که ۶ ماه فرصت دارد این حجم را مصرف کند و بعد قطع می شود و دیگر نمی تواند بیشتر استفاده نماید.
به قول آنجفی، در واقعیت وزارت نیرو آب را بدون محدودیت حجمی ارائه می دهد و اگر آب بیشتر مصرف شود فقط پول بیشتری دریافت می کند، بدین سبب هیچ اجبار و محدودیتی برای مصرف در بخش کشاورزی وجود ندارد حتی چاه های بدون مجوز هم کنترل نمی شوند، بطوریکه قانون گذار اعلام نموده که چاه هایی که پیش از سال ۸۵ حفر شده اند، مجوز بگیرند که این خود تشویق به تخلف بوده است.
وی افزود: مطابق قانون مصوب مجلس، این مجوز ها داده شده و وزارت نیرو بابت آنها درآمد داشته است. اما هنوز خیلی از پرونده ها تعیین تکلیف نشده اند و بهره برداری بدون مجوز ادامه دارد. در تمام این سال ها، بدون تعیین تکلیف از چاه های بدون مجوز آب برداشت شده است.
اجرای سیستم های نوین آبیاری سال جاری ۱۷۵ هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد معاون امور زراعت وزارت جهاد کشاورزی درباره ی آبیاری مکانیزه در بخش کشاورزی اضافه کرد: بطور قطع بالای ۹۰ درصد حبوبات کشور با روش های نوین آبیاری کشت می شوند، حتی غلات هم به همین سمت رفته اند. کشاورز چاره ای ندارد جز این که با وضعیت بحرانی آب تولید را بهینه کند. در سبزی و صیفی هم نمودار های ۱۳ ساله داریم که نشان داده است تولید افزایش پیدا کرده، اما سطح زیر کشت کاهش پیدا کرده است به صورت مثال در تولید گوجه فرنگی با آبیاری قطره ای و نوار های تیپ و کاهش مصرف یک چهارم آب نسبت به گذشته در مزارع ۲۰۰ تن در هکتار تولید داریم.
وی درباب سرعت عمل بکارگیری سیستم های نوین آبیاری و مدیریت آب کشاورزی اضافه کرد: سرعت اجرای روش های نوین آبیاری پایین است، ما چاره ای نداریم جز این که از هر قطره آبی که در اختیار داریم به درستی استفاده نماییم. اما هزینه اجرای سیستم های نوین آبیاری بسیار بالاست برای نمونه سال جاری برای پروژه های آب و خاک همچون سیستم های نوین آبیاری، ایزولاسیون کانال ها و لوله گذاری، رقمی حدود ۱۷۵ هزار میلیارد تومان نیاز بود، اما کمتر از ۵ هزار میلیارد تومان تخصیص یافته است.
به نقل از ایشان، بخش عمده بودجه دولت صرف هزینه های جاری می شود و بودجه ای برای این پروژه های حیاتی درنظر گرفته نشده است. در حالیکه برای مساله آب زمان زیادی برای صبر کردن نداریم. طبیعت به ما فرصت نمی دهد و نشانه های بحران در حوزه های محیط زیستی، اجتماعی و حتی سیاسی نمایان شده است.
آنجفی درباره ی این که آیا باتوجه به شرایط خاص کشور، تحریمها، کم آبی و نیاز به امنیت غذایی مبحث را به درستی درک نکرده ایم اظهارداشت: جایگاهی که امروز در آن ایستاده ایم نتیجه یک دست فرمان خطا است. سیاستهای اشتباه ما را به این نقطه رسانده است. در شرایط سخت باید منابع و امکانات متناسب با آن شرایط تامین گردد، اما در بخش کشاورزی هیچگاه سرمایه گذاری لازم انجام نشده است. سیستم بانکی موظف بوده ۲۵ تا ۳۰ درصد منابع خودرا به بخش کشاورزی اختصاص دهد، اما این عدد هیچگاه از ۷ درصد فراتر نرفته است. وقتی سرمایه گذاری صورت نمی گیرد، یعنی آن بخش اولویت ندارد. فشار بر منابع وارد می شود بدون این که ارزش افزوده ای ایجاد شود.
وی افزود: امروز خیلی از مسئولان سابق بخش کشاورزی، منتقد وضعیت موجود هستند که خود نشانه ای از اعتراف به ناکارآمدی گذشته است. ما باید صادقانه با مردم صحبت نماییم، بحران ها را شفاف بیان نماییم و اعتمادسازی نماییم. اگر مردم بدانند راهی جز این مسیر نداریم، اساسا همراهی خواهند کرد.
مدیریت آب به مردم واگذار شود معاون امور زراعت وزارت جهاد کشاورزی درباب این که مردم چطور می توانند در مدیریت آب کشاورزی همکاری کنند اظهار داشت: در گذشته مدیریت آب در اختیار مردم بود، اما با تصویب قانون توزیع عادلانه آب، این اختیار از مردم گرفته شد و به نهادی واگذار شد که خود از مصرف آب منتفع می شود. نتیجه این شد که حالا بیشتر از یک میلیون حلقه چاه در کشور داریم، در حالیکه چند دهه قبل این عدد زیر ۷۰ هزار حلقه بود. وجود منافع سبب شد از منابع زیرزمینی به شکل ناصحیح و برعکس عرف جهانی استفاده گردد. اگر اختیار مدیریت آب به مردم بازگردد بطور قطع خودکنترلی بیشتری خواهند داشت.
وی درباره ی راه حل های ممانعت از فعالیت چاه های بدون مجوز اضافه کرد: در بعضی دشت های کشور مانند دشت نیشابور، طرح هایی را به شکل پایلوت اجرا کرده ایم، در این طرح ها مدیریت آب به مردم واگذار شده است. میزان مشخصی از آب در سفره زیرزمینی ذخیره شده و مردم مسئول مدیریت آن هستند که نتیجه بسیار موفقیت آمیز بوده است. مردم، چون قدر آب را می دانند خودشان کنترل می کنند و هیچ مشکلی در تأمین آب نداشته ایم. باید بپذیریم که مسیر گذشته اشتباه بوده و به این شیوه های موفق بازگردیم. زمان زیادی نداریم و حتی حالا هم بسیار دیر شده است.
آنجفی درباره ی میراب و مدیریت آب در نیشابور اظهارداشت: نیشابور دارای میراب است در این مدل انجمن آب تشکیل شده که نمایندگانی از خود مردم هستند. این انجمن جلساتی برگزار می نماید و تصمیم می گیرد مثلا چند حلقه چاه را تجمیع کنند، برای آنها حقابه تعریف کند و خودشان مسئول مراقبت و نظارت باشند. کشاورزی را می شناسم که با وجود نیاز شدید به علت اعتقادی که به حفظ منابع دارد به جای ۲۴ ساعت فقط ۱۲ ساعت از آب بهره برداری می کند که او این کار را یک وظیفه اخلاقی و شرعی می داند و باور دارد سفره آب منطقه اش بیشتر از این ظرفیت ندارد. در مقابل همان کشاورز می بیند که اطرافش هشت چاه بدون مجوز وجود دارد که بدون تعرفه و نظارت ۲۴ ساعته آب برداشت می کنند. این تبعیض آشکار است و سبب بی اعتمادی می شود.
معاون امور زراعت وزارت جهاد کشاورزی درباره ی اقدامات سازمان نظام مهندسی در توسعه سیستم های نوین آبیاری اظهار داشت: در گذشته، طرح هایی با مدیریت دولتی و چند پیمانکار اجرا شد که شکست خوردند. ما در سازمان نظام مهندسی فرایندی تعریف کردیم که فارغ التحصیلان فنی شرکت هایی تخصصی تأسیس کنند، رتبه بندی شوند و در صورت تأیید پروژه دریافت نمایند. کنترل کیفیت را به خود این شرکتها سپردیم. چهار شرکت به ۶۰ شرکت تبدیل شد. این شرکتها نظام ارجاع شفاف تعریف کردند و خودشان نظارت کردند.
وی افزود: همین طور یک کمیته فنی از خود شرکتها تشکیل شد که بر کیفیت اجرای سامانه ها نظارت داشته باشد که نتیجه آن حتی یک مورد تخلف گزارش نشد. چون همه ناظر بودند. این نظام خودکنترلی موفق بود و در استان مرکزی، که خودم مدتی رئیس سازمان جهاد کشاورزی آن بودم، بدون هزینه دولتی اجرا شد. کشاورز خودش هزینه کارشناسی را پرداخت می کرد تا بهترین خدمات را دریافت کند.
باید به سرعت نظام کشت را اصلاح کنیم آنجفی در بحث خودکفایی در گندم اظهار داشت: توسعه دیم زار ها یک لزوم است. برای موفقیت نیاز به آموزش، تغییر تکنولوژی و مکانیزاسیون داریم. خیلی از ماشین آلاتی که وارد بخش شده اند، ادوات هستند نه ماشین آلات تخصصی. در معاونت زراعت، برنامه محوری ما کشاورزی حفاظتی است یعنی کشت مستقیم بدون شخم زدن زمین. این شیوه سبب حفظ رطوبت خاک، کاهش تبخیر و افزایش مواد آلی خاک می شود. هم اکنون، ما همه چیز را از خاک برداشت می نماییم محصول، کاه و کلش و چیزی جز رس باقی نمی گذاریم. این سبب فرسایش بادی و بحران ریزگرد ها می شود. باید به سرعت نظام کشت را اصلاح نماییم.
معاون امور زراعت وزارت جهاد کشاورزی اضافه کرد: در دیمزار ها تناوب کشت باید رعایت شود. تک محصولی سبب کاهش تولید افزایش آفات و تخریب خاک می شود. در گذشته، در دیم زار ها هر سال تناوب گندم، نخود، گاودانه، هندوانه بهاره، همه بدون آبیاری رعایت می شد. حالا در استانها طرح «پایداری تولید در دیم زارها» اجرا می شود به صورت مثال در کردستان با وجود خشکسالی شدید، نزدیک به یک میلیون تن گندم تولید شده، چون تناوب کشت رعایت شده است.
باید رنسانسی در کشاورزی رقم بزنیم به نقل از ایشان، در همین طرح نیم میلیون تن علوفه و مقدار قابل توجهی حبوبات برداشت شده است. اغلب این مزارع با کشت مستقیم انجام شده اند. یافته علمی جدید ما اینست که هنگام کاشت، ۸۰ درصد کود اوره و ۱۰۰ درصد کود فسفات باید زیر بذر و هم زمان با کاشت قرار گیرد. این کار سبب توسعه ریشه، مقاومت به خشکی و افزایش قدرت جذب گیاه می شود. ما باید رنسانسی در کشاورزی رقم بزنیم. دانش آن وجود دارد، منابع باید تأمین شود. در بعضی استانها با بارش ۱۳۰ میلی متر، بیشتر از دو تن گندم در هکتار برداشت کرده ایم. این یعنی می توان بدون صدمه به منابع، تولید پایدار داشت.
آنجفی درباره ی عملکرد گندم در خشکسالی عنوان کرد: در سال ۱۴۰۰ با وجود خشکسالی حدود ۴.۵ میلیون تن گندم به مراکز خرید تحویل داده شد. سال جاری با خشکسالی شدیدتر، حدود ۸ میلیون تن گندم تحویل شده یعنی نزدیک به ۲ برابر که این نشان داده است که روش های علمی و کشاورزی حفاظتی اگر به درستی اجرا شوند و منابع لازم فراهم گردد، به صورت کامل قابل اعتماد و مؤثر هستند.
معاون امور زراعت وزارت جهاد کشاورزی اظهار داشت: کشاورز باید بتواند با دریافت تسهیلات ابزار هایی مانند خاک ورز حفاظتی و بذرکار کاشت مستقیم تهیه نماید، این ادوات گران نیستند و هزینه شان تقریبا برابر با ابزار های سنتی مانند گاوآهن است. با استفاده از این ماشین آلات، مصرف سوخت، استهلاک و تعداد دفعات ورود به زمین بشدت کاهش پیدا می کند. به جای چهار بار عملیات شخم و دیسک، یک دفعه با بذرکار حفاظتی می توان کشت را انجام داد.
منبع: وزارت جهاد کشاورزی
منبع: forikharid.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظر کابرهای فوری خرید در مورد این پست